Το Παραμύθι ως εργαλείο Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης…!!!
Μία πρόταση για Πρόγραμμα Π.Ε.
Ενδεικτική Βιβλιογραφία
-Μύθος και πραγματικότητα
Μυρτώ Γ. Νίλσεν
-Βάτραχοι και Παπαρούνες
Ζ. Βαλάση
-Άντερσεν, ο μεγάλος παραμυθάς
εφημ. Καθημερινή
Οι προσωπικές εμπειρίες του κάθε παραμυθά είναι αυτές που καθορίζουν τις φαντασιώσεις και τις επιλογές του, όταν θέλει να εξωτερικεύσει στα γραπτά του «κομμάτια» απ’ τον κόσμο που κρύβει μέσα του.
Τι είναι όμως τελικά το «παραμύθι»;
Η αφήγηση των επιθυμιών χωρίς όρους και περιορισμούς σ’ ένα χώρο όπου μπορεί να πραγματοποιηθεί ακόμα και το απραγματοποίητο ,«παραμύθι» κατά τον Σερεν Κίργκεγκωρ είναι μια υποθετική φράση που γράφεται σ’ ενεστώτα χρόνο και στην οριστική.
Ξεκινώντας από τα παραμύθια και τους θρύλους της λαϊκής σοφίας, ποιητές, φιλόσοφοι, πεζογράφοι, μουσικοί, ζωγράφοι ανακαλύπτουν μ’ ενθουσιασμό τη φαντασία και τη μαγεία των ανωνύμων λαϊκών παραμυθάδων, ενώ ονόματα «κλασσικά» ανδρώνονται στο χώρο του παραμυθιού ,όπως οι αδελφοί Γκριμ, που θέλουν να διασώσουν και να διαδώσουν τη λαϊκή αφήγηση ή ο Άντερσεν που επιδιώκει να την ανανεώσει.
Παράξενοι και υπερκόσμιοι ήρωες παρελαύνουν στις σελίδες των παραμυθιών. Ξωτικά του σπιτιού και ξωτικά των λόφων, γοργόνες που γίνονται κοπέλες, κοριτσάκια που γεννιούνται μέσα απ’ την καρδιά ενός λουλουδιού, μαγικά δέντρα, νησιά της ευτυχίας, γριές μάγισσες που φτιάχνουν φαρμακερές σούπες στους πράσινους βάλτους, δαιμόνια και τελόνια, βάτραχοι που μεταμορφώνονται, άνεμοι, φεγγάρια, ιδέες και σκιές που απαρτίζουν τον κόσμο του παραμυθιού και συνδιαλέγονται φυσικά και αυθόρμητα με τους ανθρώπους της καθημερινής βιοπάλης, αλλά και μ’ άρχοντες, βασιλείς, ζητιάνους.
Ένας αγώνας η παραμυθητική διήγηση για την αντιμετώπιση του ΄΄πεπρωμένου΄΄ ,μια προσπάθεια κατάκτησης της ευτυχίας του κόσμου, που δικαιωματικά μας ανήκει.
Έχοντας αυτά στο νου και άλλα πολλά ,που θα μπορούσαμε να πούμε για το παραμύθι σχετικά με την περιβαλλοντική αγωγή βρίσκουμε τα στοιχεία αναφοράς των κλασσικών παραμυθητικών διηγήσεων στην «προβληματική» του καιρού μας και παροτρύνουμε τα παιδιά, δείχνοντας τις διαφορές ανάμεσα στη κλασσική μυθοπλαστική γραφή, να γράψουν το δικό τους παραμύθι πλέκοντας τα «στέρεα» παμπάλαια μοτίβα με «ανάλαφρες» δαντέλες.
Αν π.χ. στους αδελφούς Γκριμ ο βάτραχος με τη δύναμη της αγάπης γίνεται πρίγκιπας στον Άντερσεν, ο βάτραχος μπροστά στη δύναμη της ομορφιάς γίνεται λουλούδι ή κόκκινη παπαρούνα στο λαϊκό παραμύθι που πλέει σαν άλικο φως στα κρυστάλλινα νερά.
Αν θέλαμε τώρα να δώσουμε και μερικά παραδείγματα σύγχρονης εκφοράς του μύθου στο καθ’ ημάς περιβάλλον θα εντοπίζαμε μηνύματα που αφορούν το φυσικό, βιώσιμο και αστικό σκηνικό και έχουν στο χρόνο διαχρονική ισχύ.
«Τα παραμύθια εξάλλου είναι περήφανα
έρχονται πάντα όταν τους αρέσει»
και όταν βέβαια περισσεύουν τα «δεινά» κυρίως και όχι οι χαρές, τα ελαττώματα και όχι τα προτερήματα στον αγώνα της αναμέτρησης του καλού με το κακό.
Α. Γυμνός θα παρελάσει ο αυτοκράτορας που νοιαζόταν μόνο για ωραία ρούχα. Ποιος να του μιλήσει για τους δυο απατεώνες ραφτάδες , που τον έπεισαν, ότι τα δικά τους ρούχα φτιάχνονταν με ύφασμα που τα έκανε αόρατα σ’ αξιωματούχους ακατάλληλους για τη θέση τους ή σ’ ανθρώπους απελπιστικά ηλίθιους – Απομυθοποίηση του πλούτου, του νου της εξουσίας, του τρόπου επίδρασης του προσωπικού περιβάλλοντος στη λήψη αποφάσεων της ματαιοδοξίας - «Τα καινούρια ρούχα του Βασιλιά».
Β. «Το κοριτσάκι με τα σπίρτα» - Πεινασμένο, ρακένδυτο, ξυπόλητο το μικρό παιδί θα πεθάνει όταν θ’ αποκαεί και το τελευταίο σπίρτο που θ’ ανάψει να ζεσταθεί. Παραμύθι για παιδιά, μια ιστορία με σαφές μήνυμα για την καθησυχασμένη κοινωνία που τότε και πάντα παρακολουθεί ασυγκίνητη, να σβήνουν εκατομμύρια παιδιά από την ανέχεια, τον υποσιτισμό, την αρρώστια, την εγκατάλειψη (το πρόσφατο παράδειγμα που κινητοποίησε τις διεθνείς αστυνομικές δυνάμεις ή τους κοινωνικούς φορείς υποστήριξης ανηλίκων βεβαιώνουν την διαχρονική ισχύ της παραμυθητικής αφήγησης).
Γ. Μια ιστορία για τη διαφορετικότητα «Το ασχημόπαπο» ο πόνος και η μοναξιά του «ιδιαίτερου» προσώπου που περνά από την «χλεύη» στην «αίγλη» και γίνεται κύκνος, μια παραβολή στον αγώνα της επικράτησης των αδυνάτων στην κοινωνία που με δυσκολία αποδέχεται τον «ιδιαίτερο» και ας είναι προικισμένος και ας διακατέχεται από την ανάγκη της καταξίωσης.
Δ. Το κοινωνικό πρόβλημα, η άνιση κατανομή των αγαθών αναγκάζουν τον Κοντορεβυθούλη να επινοήσει τρόπους για να μη χαθεί στο δάσος, που πάντα επιφυλάσσει κινδύνους όσο αφορά το ανεξιχνίαστο περιβάλλον του και να γυρίσει πίσω στο σπίτι του,, στην φωλιά του. Παραμύθι που θα κρατήσει την αγωνία στο κατακόρυφο, αφού το δάσος ως προσφιλής εικόνα των μύθων μας κάνει να αγωνιούμε και για την Κοκκινοσκουφίτσα και για τη Χιονάτη ,για την επικράτηση δηλαδή του καλού στο κακό.
Βέβαια τ’ ότι η Τοσοδούλα θα γεννηθεί στο δάσος από ένα κριθαρόσπορο μας κάνει να ευελπιστούμε, αφού μέσα από παράξενους ήρωες, αλλόκοτα όντα (νάνοι, γίγαντες) που συνδιαλέγονται απόλυτα φυσικά με τους ανθρώπους ακόμα και στο ανεξιχνίαστο δάσος – δηλωτικό του πεπρωμένου – το μικρό «κομματάκι» της ευτυχίας που δικαιούμαστε θα το κερδίσουμε…!!!
Μ’ ενδεικτικά τα παραπάνω παραδείγματα και το σκεπτικό ότι η αμεσότητα της αφήγησης, το κωμικό ύφος συνωμοσίας, που απαιτεί ο παραμυθητικός λόγος, μπορούμε να πετύχουμε με τους μαθητές μας την αίσθηση της συμμετοχής στο δράμα, στη φάρσα, στην πλοκή του παραμυθιού σκιαγραφώντας κεντρικούς ήρωες, φτιάχνοντας εικόνες από το περιβάλλον γεύσεις, χρώματα και αρώματα στοχεύουμε στην υλοποίηση προγραμμάτων με ανάλογο περιεχόμενο ώστε να διαπρέψει ο σκοπός των παραμυθιών στους δύσκολους καιρούς που διερχόμαστε…
εξ’ άλλου….
«οι αγαθές δυνάμεις του κόσμου συντρέχουν αυτούς που αγωνίζονται και προσπαθούν»
Μία πρόταση για Πρόγραμμα Π.Ε.
Ενδεικτική Βιβλιογραφία
-Μύθος και πραγματικότητα
Μυρτώ Γ. Νίλσεν
-Βάτραχοι και Παπαρούνες
Ζ. Βαλάση
-Άντερσεν, ο μεγάλος παραμυθάς
εφημ. Καθημερινή
Οι προσωπικές εμπειρίες του κάθε παραμυθά είναι αυτές που καθορίζουν τις φαντασιώσεις και τις επιλογές του, όταν θέλει να εξωτερικεύσει στα γραπτά του «κομμάτια» απ’ τον κόσμο που κρύβει μέσα του.
Τι είναι όμως τελικά το «παραμύθι»;
Η αφήγηση των επιθυμιών χωρίς όρους και περιορισμούς σ’ ένα χώρο όπου μπορεί να πραγματοποιηθεί ακόμα και το απραγματοποίητο ,«παραμύθι» κατά τον Σερεν Κίργκεγκωρ είναι μια υποθετική φράση που γράφεται σ’ ενεστώτα χρόνο και στην οριστική.
Ξεκινώντας από τα παραμύθια και τους θρύλους της λαϊκής σοφίας, ποιητές, φιλόσοφοι, πεζογράφοι, μουσικοί, ζωγράφοι ανακαλύπτουν μ’ ενθουσιασμό τη φαντασία και τη μαγεία των ανωνύμων λαϊκών παραμυθάδων, ενώ ονόματα «κλασσικά» ανδρώνονται στο χώρο του παραμυθιού ,όπως οι αδελφοί Γκριμ, που θέλουν να διασώσουν και να διαδώσουν τη λαϊκή αφήγηση ή ο Άντερσεν που επιδιώκει να την ανανεώσει.
Παράξενοι και υπερκόσμιοι ήρωες παρελαύνουν στις σελίδες των παραμυθιών. Ξωτικά του σπιτιού και ξωτικά των λόφων, γοργόνες που γίνονται κοπέλες, κοριτσάκια που γεννιούνται μέσα απ’ την καρδιά ενός λουλουδιού, μαγικά δέντρα, νησιά της ευτυχίας, γριές μάγισσες που φτιάχνουν φαρμακερές σούπες στους πράσινους βάλτους, δαιμόνια και τελόνια, βάτραχοι που μεταμορφώνονται, άνεμοι, φεγγάρια, ιδέες και σκιές που απαρτίζουν τον κόσμο του παραμυθιού και συνδιαλέγονται φυσικά και αυθόρμητα με τους ανθρώπους της καθημερινής βιοπάλης, αλλά και μ’ άρχοντες, βασιλείς, ζητιάνους.
Ένας αγώνας η παραμυθητική διήγηση για την αντιμετώπιση του ΄΄πεπρωμένου΄΄ ,μια προσπάθεια κατάκτησης της ευτυχίας του κόσμου, που δικαιωματικά μας ανήκει.
Έχοντας αυτά στο νου και άλλα πολλά ,που θα μπορούσαμε να πούμε για το παραμύθι σχετικά με την περιβαλλοντική αγωγή βρίσκουμε τα στοιχεία αναφοράς των κλασσικών παραμυθητικών διηγήσεων στην «προβληματική» του καιρού μας και παροτρύνουμε τα παιδιά, δείχνοντας τις διαφορές ανάμεσα στη κλασσική μυθοπλαστική γραφή, να γράψουν το δικό τους παραμύθι πλέκοντας τα «στέρεα» παμπάλαια μοτίβα με «ανάλαφρες» δαντέλες.
Αν π.χ. στους αδελφούς Γκριμ ο βάτραχος με τη δύναμη της αγάπης γίνεται πρίγκιπας στον Άντερσεν, ο βάτραχος μπροστά στη δύναμη της ομορφιάς γίνεται λουλούδι ή κόκκινη παπαρούνα στο λαϊκό παραμύθι που πλέει σαν άλικο φως στα κρυστάλλινα νερά.
Αν θέλαμε τώρα να δώσουμε και μερικά παραδείγματα σύγχρονης εκφοράς του μύθου στο καθ’ ημάς περιβάλλον θα εντοπίζαμε μηνύματα που αφορούν το φυσικό, βιώσιμο και αστικό σκηνικό και έχουν στο χρόνο διαχρονική ισχύ.
«Τα παραμύθια εξάλλου είναι περήφανα
έρχονται πάντα όταν τους αρέσει»
και όταν βέβαια περισσεύουν τα «δεινά» κυρίως και όχι οι χαρές, τα ελαττώματα και όχι τα προτερήματα στον αγώνα της αναμέτρησης του καλού με το κακό.
Α. Γυμνός θα παρελάσει ο αυτοκράτορας που νοιαζόταν μόνο για ωραία ρούχα. Ποιος να του μιλήσει για τους δυο απατεώνες ραφτάδες , που τον έπεισαν, ότι τα δικά τους ρούχα φτιάχνονταν με ύφασμα που τα έκανε αόρατα σ’ αξιωματούχους ακατάλληλους για τη θέση τους ή σ’ ανθρώπους απελπιστικά ηλίθιους – Απομυθοποίηση του πλούτου, του νου της εξουσίας, του τρόπου επίδρασης του προσωπικού περιβάλλοντος στη λήψη αποφάσεων της ματαιοδοξίας - «Τα καινούρια ρούχα του Βασιλιά».
Β. «Το κοριτσάκι με τα σπίρτα» - Πεινασμένο, ρακένδυτο, ξυπόλητο το μικρό παιδί θα πεθάνει όταν θ’ αποκαεί και το τελευταίο σπίρτο που θ’ ανάψει να ζεσταθεί. Παραμύθι για παιδιά, μια ιστορία με σαφές μήνυμα για την καθησυχασμένη κοινωνία που τότε και πάντα παρακολουθεί ασυγκίνητη, να σβήνουν εκατομμύρια παιδιά από την ανέχεια, τον υποσιτισμό, την αρρώστια, την εγκατάλειψη (το πρόσφατο παράδειγμα που κινητοποίησε τις διεθνείς αστυνομικές δυνάμεις ή τους κοινωνικούς φορείς υποστήριξης ανηλίκων βεβαιώνουν την διαχρονική ισχύ της παραμυθητικής αφήγησης).
Γ. Μια ιστορία για τη διαφορετικότητα «Το ασχημόπαπο» ο πόνος και η μοναξιά του «ιδιαίτερου» προσώπου που περνά από την «χλεύη» στην «αίγλη» και γίνεται κύκνος, μια παραβολή στον αγώνα της επικράτησης των αδυνάτων στην κοινωνία που με δυσκολία αποδέχεται τον «ιδιαίτερο» και ας είναι προικισμένος και ας διακατέχεται από την ανάγκη της καταξίωσης.
Δ. Το κοινωνικό πρόβλημα, η άνιση κατανομή των αγαθών αναγκάζουν τον Κοντορεβυθούλη να επινοήσει τρόπους για να μη χαθεί στο δάσος, που πάντα επιφυλάσσει κινδύνους όσο αφορά το ανεξιχνίαστο περιβάλλον του και να γυρίσει πίσω στο σπίτι του,, στην φωλιά του. Παραμύθι που θα κρατήσει την αγωνία στο κατακόρυφο, αφού το δάσος ως προσφιλής εικόνα των μύθων μας κάνει να αγωνιούμε και για την Κοκκινοσκουφίτσα και για τη Χιονάτη ,για την επικράτηση δηλαδή του καλού στο κακό.
Βέβαια τ’ ότι η Τοσοδούλα θα γεννηθεί στο δάσος από ένα κριθαρόσπορο μας κάνει να ευελπιστούμε, αφού μέσα από παράξενους ήρωες, αλλόκοτα όντα (νάνοι, γίγαντες) που συνδιαλέγονται απόλυτα φυσικά με τους ανθρώπους ακόμα και στο ανεξιχνίαστο δάσος – δηλωτικό του πεπρωμένου – το μικρό «κομματάκι» της ευτυχίας που δικαιούμαστε θα το κερδίσουμε…!!!
Μ’ ενδεικτικά τα παραπάνω παραδείγματα και το σκεπτικό ότι η αμεσότητα της αφήγησης, το κωμικό ύφος συνωμοσίας, που απαιτεί ο παραμυθητικός λόγος, μπορούμε να πετύχουμε με τους μαθητές μας την αίσθηση της συμμετοχής στο δράμα, στη φάρσα, στην πλοκή του παραμυθιού σκιαγραφώντας κεντρικούς ήρωες, φτιάχνοντας εικόνες από το περιβάλλον γεύσεις, χρώματα και αρώματα στοχεύουμε στην υλοποίηση προγραμμάτων με ανάλογο περιεχόμενο ώστε να διαπρέψει ο σκοπός των παραμυθιών στους δύσκολους καιρούς που διερχόμαστε…
εξ’ άλλου….
«οι αγαθές δυνάμεις του κόσμου συντρέχουν αυτούς που αγωνίζονται και προσπαθούν»
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου